Kıdem tazminatı bir çalışanın iş yerinden çıkarılmasıyla ya da ‘bazı koşullarda’ kendi isteğiyle işten ayrılmasıyla hak ettiği toplu bir ödemedir. Kapitalist sistemde kimse kimseye boş yere ve fazlanda para vermez, özellikle bu konuda işverenlerin bonkör olduğu da söylenemez. Ancak yıllardır dönem dönem konuşulan ‘kıdem tazminatının kaldırılması’ bu kez fark etmeden OVP’nin içine dahil edildi. Patronlar kadar bunun olmasının savunan bir kesim daha dikkat çekti. Bazı tarikatların hocaları ki içlerinde en çok tanınanı Cübbeli Ahmet Hoca da yer aldı.
Kıdem Tazminatı nedir?
Kıdem tazminatı, en az 1 yıl süreyle aynı işyerinde çalışan kişinin işten ayrılırken almaya hak kazandığı bir tazminat türü olarak bilinir. 30 günlük brüt çalışma tutarı üzerinden ve çalışma süresine bağlı olarak hesaplanan bu tazminat türü, işten çıkarılma halinde ‘ekstrem’ sebepler yoksa her halükarda verilir. İşçinin işten ayrılma, istifa gibi sebeplerinde de yine özel koşullar dışında ödenmez. İşçinin kazanılmış hakkı olarak İş Kanununda yeri vardır.
Gelelim son kıdem tazminatı tartışmalarına: OVP ile yeniden gündeme geldi.
Ekonominin yol haritası olan 2024-2026 dönemine ait 3 yıllık Orta Vadeli Program (OVP) geçen günlerde açıklanırken, içerikte BES’le de ilişkilendirilen Otomatik Katılım Sistemi’nin (OKS), işverenlerin de katkısıyla ikinci basamak bir emeklilik sistemi olan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’ne (TES) dönüşmesi planlandığı görüldü. Sözcü’nün aktardığı bilgilere göre, yasal düzenlemenin 2024 yılı sonuna doğru yapılması planlanırken, milyonlar kişiyi ilgilendiren önemli detaylar bulunuyor.
2017’de BES sistemine otomatik katılım başlarken, maaşlardan yüzde 3 oranında kesintiyle BES’e katılan çalışanlar istekleri dahilinde sistemden ayrılma hakkı da bulunuyordu.
Planlanan TES’te “emeklilikte oluşacak gelir kaybı”, “çalışma döneminde yaşam standartlarını korumak”, “ek emeklilik geliri” ve “hane halkı tasarruflarına” yönelik bir sistem amaçlanırken, konu kıdem tazminatına geldi.
Dönem dönem konuşulan kıdem tazminatının kaldırılmasına yönelik çalışma TES’te görüldü.
Kanuni düzenleme sonrası ‘çalışanların geçmiş döneme dair kıdem tazminatı hakları’ korunacak. Ancak çalışan kıdem tazminatına ait haklarıyla TES’e geçiş yapacak.
Sisteme dair özet bilgiler de şu şekilde:
Kıdem tazminatı hakkı TES fona geçecek istifa dahilinde de hak kazanırken, yine de paraya ulaşmak mümkün olmayacak. İş değişikliği ya da tazminatsız iş akdi feshi halinde yanan tazminat hakkı burada sistemde kalarak hak kaybı olmayacak. Ancak işten çıkarıldığında çalışan tazminatını 60 yaşında dek alamayacak.
Sistem cayma ya da ayrılma hakkı bulunmuyor.
60 yaşından önce özel hallerde, 1 kereye mahsus belli bir oranda fondan para çekim hakkı bulunuyor.
SGK sisteminden ayrışan TES fonundan 60 yaşına gelindiğinde %25 toplu ödeme alınabilecek ve kalanı kısım aylık olarak ödenecek.
Birleşik Metal İş Sendikası Toplu İş Sözleşmesi Uzmanı İrfan Kaygısız, durumu şu şekilde özetliyor: “Orta Vadeli Plan, işçi haklarına saldırı planı.”
Kıdem tazminatı yeniden hedefte. Kıdem tazminatına saldırının yeni yöntemi ise Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi. Argümanlar bile neredeyse aynı. “Bir gün çalışanın bile tazminat hakkı olacak”. Para ise ancak emekli olunursa alınacak
“Birikimin yüzde 25’i alınabilecek. Kalan para ise emekli maaşı olarak alınacakmış.”
Sistemden çıkış yok, cayma ve ayrılma hakkı tanınmayacak. Emekli olunca veya ölünce yararlanılabilecek. Bir asgari ücretli 25 yıl çalışırsa aylık alacağı para 251 lira olacakmış. Ne para ama!
““İstihdam” başlığı altında yer alan düzenlemeye göre ise, “yeni nesil esnek çalışma modelleri” hızlı ve etkili bir biçimde hayata geçirilecekmiş.”
“Güvenceli esneklik” sağlanacakmış. Yine bir klasik yazım, aynı terane. Ateş ve buz bir arada olacakmış.
Bundan sonrası ise ilginçleşiyor. Konuya dahil olanlar tarikatlar oluyor. Cübbeli Ahmet Hoca “kıdem tazminatı” yorumluyor.
Tarikat yapılarının ticari kapital sistemde güçlü olduğu bilinirken, Cübbeli Ahmet Hoca olarak toplumda tanınan Ahmet Mahmut Ünlü ve yine farklı bir kanalda bu konuların ‘helal-haram’ olarak tartışılması ‘hak’ konusunu da akıllara getiriyor.
İşçinin “dinen” böyle bir hakkı olmadığı söylenirken, Kıdem Tazminatı tartışması da çerçevesinin dışına çıkmış oluyor. Yorum sizin.
